TAHEÑÓI MBORAYHU

Escrito por el
Prof. Juan Ramón Pereira González.
Edic. 142 @revista-dpm

Che mbo'ehakoty guive (Desde mi aula)

Opaite hendárupi ñahendu ojeiporu ha oñeñamindu'u ko ñe'ẽ rehe, ajépa iporãiténe ndaha´éiramo opytáva ñe'ẽ añóme ha tajahechakuaa mba'e apópe. Ko tekoporã ndaikatúi oñembo'yke ñehekombo'égui, ogapy ha mbo'ehaópe oñehekombo'e manteva'erã mborayhu guive. Hetaite mba'e ikatúne ñamo'ambu'e ko temiandu ñamotenondéramo, iporãiténe, añu'a, ñe'ẽ porã ha jepy'apy ojuehe tomumu ñande ruguýre ha tombojeguaka ñande rekove.

Ñamañamína ñane retãre ha ñahesa'ỹjoimi oñondive mba'eichaitépa jaguata jahávo. Hetaite mba'evainingo jahecha ha ñahendu ára ha ára, jajesarekórãmo ta'angambyrýre, ñamoñe'ẽramo maranduhai térã ñahendúramo pukoe oimeva'erã ñañemondýi katuete.

Tetã Paraguáipe ñamoheñói je'yva'erã mborayhu tapicha rekoverehe. Ndaikatuvéima jaiko kyhyjepópe, tindyhápe, naikatúi jaheja mba'evai ha moñái vaieta ipu'aka ñande rekove ha ñande rekoháre. 

Mbo'ehaópe avei oñembopy'enda ohóvo mba'evai, ¿mba'éichapa ñamboyke je'ýta?  Péva ha'e porandu ñañeha'ãva'ẽrã oñondivepa ñambohovái, túva, sy, mbo'ehára, ha opavave ohayhúva ha ojeroviava tekombo'e ha arandu oguenohẽtaha ñane retã tenondévo.

Iporã avei jahechakuaami oĩha heta mba'e porã, mitã, Karia'y, kuñataĩ ha kakuaa rekovépe ikatuva'erã jahecharamo ha ñañandu heseve tekovusu. Ombopyahu ñande kera'yvoty jahecháramo jaikohárupi oĩha tetãgua ikatúva ombotove popinda, japu ha mbarete ha ogueraha poyvíramo hekovépe, pyaguapy ha tekojoja he'ihaichaite poyvi ñane retãgua.

Ára ha ára ko'angarupi ñahendu ha jahecha tetã Paraguaipe hy'apu mbarete marandu rupive upe ojeheróva “Transformación educativa”, hetaitémaningo ñahendu ko ñe'ẽ kóva, oguerúva ha omoheñói je'ýva ñande kera'yvoty. Ñamañáramo ñande rembiasakue ndajagueroviasevéima añeteha kóva, hetaite árama ñane mbotavy maymáva ñane retãgua omyakãva ha osambyhýva Paraguái.

Ko ñehekombo'e oñemoambu'e hağua ojeapova'erã opavavépe, oñondivepámante ikatúta péva heñói, okakuaa ha oñemohu'ã; jeikoha iporãve jeguereko ikatumanteva'erã. 

Angaiténte jaiporavo je'ytahina kuimba'e ha kuña osambyhýtava ñane retã, nahi'aveietéma jajavy, jaiporavokuaamava'erã ha ja'apo umi heko potĩ ha iporãva hemiandu maymáva hapichápe guarã. 

Heta mba'e iñambu'e ohóvo; mitã, mitãrusu ha mitakuña ko'angagua ndaha'evéima imaguaréicha, ñamombareteva'erã ñomongeta ha ñane ambu'éramo jepe, ñañohendu ha ñañe'ẽjovakekuaava'erã. Upe ojeikuaáva “Ideología de género rupive” oike mbarete ohóvo ñane retãme. Hetáningo he'íva péva rapykuéri outahahína ñemenda meña peteĩva oñondive (mismo género) terã avei ombojaotaha pehenguekuéra ha ogapy ojuehegui (disgregación familiar) uméramo peicha, ivai. 

Jaikuaaningohína ary ohasávo ohóvo iñambu'emánte ñande rekove, márãmo ndahaéiva'erã péva oñembo'yke hağua tekoporã jaguerekova'erã. Avei iporã je'ehína jahechaukava'erãha ñande rekove ha ñande rohapy, umívape oñeñanduva'erã oĩha mborayhu teete, ikatuha avei vy'a ojajái túva, sy ha memby rekovépe, upeichamánte hikuéi avei ohekáne hekovépe omoheñói avei ogapy ojoayjuhápe kuimba'e ha kuña ha umívagui taheñói membykuéra. 

Anichéne ogue ñande rekotee, oĩramo mborayhu pehẽnguemi ñane retãre, ojajái je'ymanteva'erã hembiasa, heko ha ijerovia (su historia, su cultura y su fe).